Bebeğinizi ağlamaya başladığında mı uykuya götürüyorsunuz? Eğer böyle ise, biraz daha erken yorgunluğunu fark etmenize ihtiyacı var demektir.
Bebeğinizi ne zaman uykuya götürüyorsunuz? Ağlamaya başladığında mı? Eğer böyle ise, biraz daha erken yorgunluğunu fark etmenize ihtiyacı var demektir.
Bebekleri en uygun zamanda uykuya götürebilmemiz için günün akışında dikkat etmemiz gereken işaretler vardır. Bunlar, bebeğin uyanıklık süresi, biyolojik olarak vücut ritmine uygun saat dilimleri ve uyku öncesi verdiği işaretlerdir. Bu üçünün içinde, en bebeğimize özel olanı ve bebeğimizin uyku ihtiyacı hakkında bizi bilgilendireni ise uyku öncesi işaretlerdir.
Bebek ne zaman uykuya götürülmeli?
Bebek ilk uyku işaretlerini verdiğinde uykuya götürülme zamanı geldi demektir. Bazen, “biraz daha yorulsun, daha iyi uyur” şeklinde düşünülür. Ama aslında, bu bebeğin daha iyi değil, daha sağlıksız ve kesintili uyumasına neden olur. İlk uyku işaretlerine ve kaçırıldığında neler olduğuna bir bakalım.
Erken Uyku İşaretleri
Uyku işaretleri her yerde tek bir grup olarak anlatılır. Oysa erken ve geç dediğimiz uyku işaretleri vardır.
Erken uyku işaretleri, bebeğin vücudunun uyku ihtiyacını hissetmeye başladığı, ancak henüz kortizol ve adrenalin seviyesinin yükselmediği zamana ait işaretlerdir. Bu noktada, bebek yorulduğu için hareketleri yavaşlamaya başlar.
Kol ve bacak hareketlerinin yavaşlaması, mayışma, ilgiyi kaybetme, göz kapaklarının hafif düşmesi, sakinliğin arasında fark edilen ilk esneme gibi işaretler erken uyku işaretleridir ve ilk gördüğünüz zamanda uykuya götürmeniz durumunda bebeğiniz çok daha az bir ağlama ile ve çok daha kolay uykuya dalacaktır. Özellikle erken dönemde, bebeklerin elleri ya da yumrukları ile gözünü kapaması da çevredeki uyaranların onun için fazla olduğuna ya da artık yorulduğuna/ uykusu geldiğine işarettir.
Geç Uyku İşaretleri
Ancak yukarıda da yazdığım gibi bu işaretler bazen bebek biraz daha yorulsun diye görmezden gelinir. Ya da bazı bebekler, özellikle de ayları ilerledikçe bu ilk işaretleri göstermeyebilirler. Bu durumda, hala ilkel mekanizmalarla çalışan vücut kendine şunu söyler; “Uykuya götürülmem gerektiği zamanda götürülmedim. O zaman ayakta kalmam gereken bir durum var. Ayakta kalabilmek için adrenalin salgılayayım”. Ve buyrun, bir anda “uykusu açıldı bunun” dediğimiz durum ortaya çıkar. Çünkü adrenalin ile birlikte vücut hareketlenir. Ancak bu çok zorlanılan bir hareketlenmedir. Bu yüzden heyecanla değil de sanki gerginlikle hareket ediyormuş izlenimi verir. Gülerken ağlamalar, saç-baş yolmalar, burun-göz-kulak ovuşturmalar, kızaran gözler, telaş ve huzursuzlukla hareket eden kol ve bacaklar bu adrenalin sonrası duruma aittir. Ve görüldüğü yerde bebek uykuya götürülmelidir! Çünkü adrenaline uyku ihtiyacı arttıkça eşlik eden stres hormonu kortizol nedeniyle oluşan ağlamalar eklenecek, hem adrenalin hem de bu hormon nedeniyle uykuya dalma zorlaşacaktır. Hatta uykuya dalsa bile, ara ara irkilip uyanarak delikli uyuma ya da kısa uyuma ihtimali artacaktır.
Bunu daha iyi anlamak için kendinizi uzun bir süre, örneğin 24 saat, uyumadığınız bir durumda hayal edin. Hepimiz okulda ya da iş hayatında, o veya bu şekilde böyle uzun süre uyanık kalmamız gereken bir gün geçirmişizdir. Böyle uzun bir uyanıklığın ardından yatmak istediğinizde, bir süre kaslarınızın ağrısından dolayı rahat rahat uykuya dalamazsınız. Daldığınızda ise, ilk dakikalarda sıklıkla ve sıkıntıyla irkilerek uyanırsınız. Daldığınızda ise normal gece uykusundan daha kısa uyursunuz. Uyandığınızda zinde hissetseniz bile, zihniniz net olmakta zorlanır ve çabuk yorulursunuz. İşte, bebeklerin de zamanında uykuya götürülmediğinde yaşadıkları az çok bunlardır.
Eğer durum bu noktaya gelmiş ise mümkün olduğunca kısa bir uyku rutini ile bebeğinizi regüle edip, yani sakinleştirip uykuya götürmeniz gerekmektedir. Bu işaretleri göstermiyor olsa dahi, eğer bebeğiniz 5-7 dakika ve altında bir sürede uykuya dalıyor ise uykuya giderken fazla yorulmuş demektir. Bu durumda işaretler yerine genel olarak uyanıklık süresini ölçerek ve saate bakarak uykuya götürebilirsiniz. Ancak uyanıklık süresi ya da saate göre hareket etme günlük değişimleri (duygusal durum, aktivite oranı..vs gibi) dikkate alan yöntemler olmadığından, normal koşullarda öncelikli tercihimiz, bebeği uyku işaretlerine göre yatırmak olacaktır.
Tüm bebeklerime zamanında uykuya dalabilecekleri sağlıklı uykular dilerim,
Sinem ÖZEN CANBOLAT
Gelişim Psikolojisi,M.A.
